همشهری آنلاین - سمیرا باباجانپور : اودلاجان محله تکیه‌های کوچک و بزرگی بود که در روزهای محرم و صفر میزبان عزاداران حسینی می‌شدند.تکیه حیاط شاهی در شمال مسجد میرزا محمدخان سپهسالار، در محله اودلاجان قرار داشت. این محله در زمان آغامحمدخان قاجار و از سوی همراهان او که از استرآباد به تهران آمده بودند، شکل گرفت و هنوز هم به نام «کوچه حیاط شاهی» معروف است. نصرالله حدادی تهران پژوه می‌گوید: «آغامحمدخان بااینکه خواجه بود ولی علاقه زیادی به ازدواج داشت و همسران بی‌شماری برگزید و حرمسرای بزرگی در همین حیاط شاهی ساخت. به همین دلیل این محدوده به نام حیاط شاهی مشهور شده بود.»
خواندنی‌های بیشتر را اینجا دنبال کنید
با روی کار آمدن قاجاریه آقا محمدخان تکیه حیاط شاهی را سروسامان داد. البته بسیاری معتقدند این تکیه قبل از او نیز پابرجا بوده است. بااین‌حال از دوران آقا محمدخان قاجار بیشتر مراسم‌های مذهبی دولتی از جمله تعزیه‌خوانی در این تکیه انجام می‌شد. تعزیه‌خوانی‌های حیاط شاهی مخاطبان خاصی داشت. یعنی علاوه بر مردم عادی شاهزاده‌ها و درباریان به آنجا می‌آمدند. این در حالی است که تکیه حیاط شاهی تکیه گران‌قیمت و مجللی نبود ولی به دلیل حضور شاهزاده قجری میزبان اشراف بود. عبدالله مستوفی در این باره می‌نویسد: «شاهزاده حاجی بهاء الدوله، پسر بهمن میرزا و نوه فتحعلی‌شان، در دهه آخر صفر در محله اودلاجان (تکیه حیاط شاهی) تعزیه‌ای می‌خواند. مع‌هذا چون شاهزاده مردی محترم و شخصاً هم آدم خوب مردم‌داری بود، تمام اعیان و اشراف و شاهزادگان به تعزیه او می‌آمدند.»
رحیم طوبایی از معتمدین محله اودلاجان می‌گوید: «در مقطعی از دوره پهلوی دوم و به دنبال سیاست‌های دوره پهلوی اول درزمینهٔ مخالفت با تعزیه و مراسم‌های مربوط، این تکیه رو به فراموشی رفت. در دوره پهلوی دوم طی دوره زمانی محدودی مدرسه پیشاهنگی در این محل راه‌اندازی شد اما این مدرسه بعد از چند سال فعالیت بسته شد. دیگر بنای قدیمی این تکیه وجود ندارد ولی محل مربوطه در اختیار آموزش و پرورش قرار داد.»
طوبایی می‌گوید: «سندی که از تکیه حیاط شاهی یافت شده است نشان از رونق تعزیه در این تکیه داشت. به‌خصوص در دوران قاجار تعزیه‌خوانی بی‌شماری آنجا اجرا می‌شد. این سند گزارش هزینه‌های برگزاری تعزیه در تکیه حیاط شاهی را در محرم و صفر سال ۱۳۲۰ ق نشان می‌دهد. بر اساس این سند، این تکیه موقوفاتی داشته که برای تأمین برگزاری تعزیه هم بوده است. متولی این موقوفه و تکیه مزبور، آقا سید محمدتقی است که تعبیر «شریعت مآب» نشان می‌دهد روحانی بوده است. او هزینه‌ها را داده و سپس سند زیر را برای گرفتن شهادت شماری از رؤسای محل تنظیم کرده تا بتواند این هزینه را از درآمد موقوفه تکیه بردارد.»
نظر شما